Diş gıcırdatma, (bruksizm), kişilerin istem dışı olarak dişlerini sıkarak veya gıcırdatarak zarar vermeleriyle karakterize edilen bir durumdur. Genellikle uyku sırasında gerçekleşen bu rahatsızlık, gün boyunca da devam edebilir ve stres veya kaygı ile tetiklenebilir. Diş gıcırdatma, birçok kişide fark edilmeden ilerleyebilir ve çeşitli sorunlara yol açabilir.
Diş Gıcırdatma Belirtileri
Diş gıcırdatma, genellikle şu belirtilerle kendini gösterir:
- Sabahları çene hareketleri sırasında ağrı
- Ağzı açma kapama sırasında zorlanmalar, kısıtlılık
- Dişlerde sıcak, soğuk yiyeceklere karşı hassasiyet ve sızlamalar
- Baş, yüz ve çene ekleminde ağrılar, hatta bu ağrılar ense, boyun ve sırta doğru da yayılabilir.
- Dişlerde aşınma veya kırılma. Bu zamanla dişlerin boyunda kısalma oluşturarak estetik görüntü bozukluklarına neden olabilir.
- Çene ekleminde sesler veya tıklamalar
- Uyku bozuklukları
Eğer bu belirtileri fark ediyorsanız, diş hekiminize başvurabilirsiniz. Hekiminiz bazı önerilerde bulunabilir. Bruksizm erken teşhis edilirse, tedavi süreci daha kolay ve etkili olabilir.
Diş Gıcırdatmanın Nedenleri
Diş gıcırdatma, çeşitli nedenler sonucu gelişebilir:
- Stres ve Kaygı: Günlük yaşamın getirdiği stres, özellikle iş veya ailevi problemler, özellikle gece uyurken diş gıcırdatmayı tetikleyebilir.
- Uyku Bozuklukları: Uykusuzluk veya uyku apnesi gibi sorunlar, diş gıcırdatma ile ilişkilendirilebilir. Horlama ve uyku apne sendromu olan kişilerde, diş gıcırdatma riskinin arttığı da öne sürülmektedir
- Dişlerdeki Kapanış Problemleri: Dişlerin düzgün hizalanmaması veya yanlış kapanış, bruksizme yol açabilir.
- Genetik Faktörler: Ailede bruksizm öyküsü olan kişilerde bu durum daha yaygın olabilir.
Diş Gıcırdatma Tedavi Yöntemleri
Diş gıcırdatmanın tedavisi, kişisel duruma göre farklılık gösterebilir. Yaygın uygulanan tedavi seçenekleri şunlardır:
- Hastanın Bilinçlendirilmesi: Çoğu hastamız dişlerini sıktığının veya gıcırdattığının farkında değildir.
- Ağızlık (Splint- Gece Koruyucusu): Diş hekimi tarafından önerilen özel ağızlıklar, dişlerin gıcırdatmasını engelleyebilir ve çene eklemi ve çene kasları üzerindeki baskıyı azaltır.
Gece koruyucusu apareyleri sert ve yumuşak materyalden yapılabilir. Ben genellikle sert apareyleri kullandırmayı tercih eder ve hastalarıma öneririm. Yumuşak materyalden yapılan gece koruyucusu apareylerini ise hastalar sert apareyi kullanmakta sıkıntı çekerlerse veya tolere edemezlerse önerebilirim. Çünkü yumuşak madde kullanılarak yapılan apareylerde çiğneme isteğinde artış ihtimali söz konusu olmaktadır. Bu da diş gıcırdatma olayının süresini ve şiddetini arttırarak çiğneme kaslarında kasılma ve çene ekleminde rahatsızlıklar meydana getirebilmektedir.
- Stres Yönetimi: Stresin yönetilmesi, diş gıcırdatma ve diş sıkmasının önlenmesinde önemli bir adımdır. Yoga, meditasyon veya derin nefes egzersizleri gibi teknikler rahatlamayı sağlaması açısından faydalı olabilmektedir.
- Diş Hekimi Müdahalesi: Dişlerin hizalanmasını düzeltmek veya kırılmaları önlemek için bazı müdahaleler gerekebilir.
- İlaç Tedavisi: Şiddetli vakalarda, kas gevşetici veya anti-depresan ilaçlar önerilebilir.
Diş Gıcırdatma Alışkanlığı İçin Öneriler
Diş gıcırdatmayı önlemek için bazı alışkanlıkların bırakılması ve yaşam tarzı değişiklikleri gerekecektir:
- Uyuma öncesinde rahatlatıcı aktiviteler yapmak, stres seviyenizi düşürmenize yardımcı olabilir.
- Akşamları kafein ve alkol tüketiminden mümkün olduğunca kaçının.
- Düzenli egzersiz yaparak, fiziksel ve ruhsal sağlığınızı iyileştirebilirsiniz.
- Farkındalık açısından evde veya iş yerlerinizde bazı göz önünde olan yerlere hatırlatıcı objeler yerleştirerek (örneğin küçük çıkartmalar- stickırlar) o anda diş sıkma işlemi yapıp yapmadığınızı kontrol edebilirsiniz.
- Kendisini dişlerini kenetlemiş bir şekilde bulan hastalarıma ilk önerim çok hafif bir şekilde “ MİSSİSİPİ” kelimesini sessizce söylemeleridir. Bu kelime’nin “Pİ” si ağızdan çıkarken dişler arasındaki mesafe ve kasların pozisyonu ağzın istirahat hali dediğimiz en doğal halindedir. Yani dişlerimizi hiçbir zaman kenetli tutmamalıyız. Her zaman alt ve üst dişlerimizin arasında birkaç milimlik bir aralık olmalıdır. Hastam öncelikle bunun bilincinde olmalıdır.
Sonuç
Yapılan araştırmalarda diş gıcırdatma veya diş sıkma alışkanlığı olan kişilerin çok azının bu alışkanlıklarının farkında oldukları bildirilmektedir. Dolayısıyla çoğu hastamız “Dişlerinizi sıkıyor musunuz?” veya “Dişlerinizi gıcırdatıyor musunuz?” diye sorduğumuzda “hayır diş sıkmıyorum” veya “farkında değilim” şeklinde cevap verirler. Dolayısıyla diş hekimi yukarıda belirttiğim klinik bulgular ışığında teşhis koyar ve gerekli uyarılarla hastanın farkındalığını oluşturmaya çalışır. Bu tedavinin ilk adımıdır.
Diş gıcırdatma veya diş sıkma alışkanlığının fark edilmesi ve tedavi edilmesi önemlidir. Eğer dişlerinizde hassasiyet, aşınma, çene ağrısı veya baş ağrıları gibi belirtileri hissediyorsanız, bir diş hekimine başvurarak diş gıcırdatma ve diş sıkma alışkanlığı hakkında daha fazla bilgi alabilirsiniz.
Bu konu ile ilgili olarak daha detaylı bilgi almak isterseniz, aşağıdaki yazılarıma tıklayarak okuyabilirsiniz:
DİŞ SIKMA VE DİŞ GICIRDATMA ALIŞKANLIĞI
ÇOCUKLARDA ÇENE EKLEMİ RAHATSIZLIKLARI
FİBROMİYALJİ VE DİŞ HEKİMLİĞİ AÇISINDAN ÖNEMİ
Sağlıklı Günler Dileklerimle..
Diş Hekimi H. Tuncay Akdoğanlı
