Stres günümüzün yoğun ve hareketli dünyasında birçok insan için ortak bir sorundur. Hayatın doğal akışı içinde stres ve sıkıntı yaratabilecek beklenmedik ve karmaşık durumlarla sürekli olarak karşılaşırız. Bu durumun yüksek düzeyde gerçekleştiği dönemlerde stresle başa çıkmakta zorlanabilir ve kronik stres ile karşılaşabiliriz.
Aslında kısa süreli stres, bizim zorluklarla mücadele etmemize ve sorunlara odaklanmamızı sağlayarak çözüme gitmemizi sağlayan yaralı bir mekanizmadır. Ancak bu kronik bir hale gelirse vücudumuza zarar vermeye başlar.
Baş ağrısı, kalp hastalıkları, obezite, mide bulantısı, deri hastalıkları, kanser, mide sorunları, vücut ağrıları gibi pek çok hastalığı da beraberinde getirebildiği gibi ağız içi, diş ve diş etlerimizde de bazı sıkıntılar meydana gelmeye başlar.
Özellikle hamilelik döneminde, yaşlılıkta ve kanser tedavisi gören hastalarda artan anksiyete ve sıkıntı doğal olarak ağız sağlığınıda olumsuz etkilemektedir. Sigara kullanımı bu olumsuzluğu daha da yükseltir.
Yapılan araştırmalara göre, stresin kişilerde etkin bir şekilde diş fırçalama ve diş ipi kullanımında engel teşkil ettiği bildirilmiştir. Ağız bakımı aksadığı zaman ise diş çürüğü ve diş eti hastalıkları başta olmak üzere birçok ağız içi problemin oluşması kaçınılmazdır.
STRES AĞIZ SAĞLIĞIMIZI NASIL ETKİLER?
Birçok çalışma, ağız, diş ve diş eti hastalıkları ile psikolojik faktörler arasında pozitif bir ilişki olduğunu ortaya koymuştur.
Bu problemlerin belli başlılarından bahsedecek olursak;
DİŞ ETİ HASTALIKLARI
Stres sonrası vücudumuzda bir dizi biyokimyasal olaylar sonucu kortizol seviyesi yükselmekte ve bunun sonucu olarak vücut bağışıklık sistemi olumsuz olarak etkilenmektedir. Dolayısıyla diş eti hastalıkları görülme ihtimali daha yüksektir.
Yani stres düzeyi yüksek olan ve uzun süre strese maruz kalan kişilerde bağışıklık sistemi bozulacağı için diş eti iltihaplanma riski de artacaktır.
Stres ve depresyon varlığı hastalık oluşumu ve gelişimine yatkınlık dışında uygulanan diş eti tedavisinin negatif yönde etkilenmesine neden olur.
AĞIZ YARALARI VE AFT OLUŞUMU
Stres ağıza vurur mu ?
Duygusal stresin yoğun olduğu dönemlerde görülebilir.
İyileşme süresi yaklaşık 10-14 gündür. Ağız içinde herhangi bir sebeple meydana gelmiş her türlü yara en fazla 2-3 hafta içinde iyileşir. Bunun aksi bir durum varsa mutlaka diş hekiminizi ziyaret ediniz.
Ağrı ve rahatsızlık hissi oluşur. Gülmeyi, konuşmayı ve çiğnemeyi zorlaştırabilir.
Ağrı çok fazla ise rahatlatmaya yönelik bazı ilaç ve gargaralar önerilebilir.
Ağrıyı artıracak sıcak, tahriş edici (sert), acı, baharatlı ve asitli gıdalardan uzak durulmalıdır.
Genelde tek bir bölgede görülsede aynı anda birkaç bölgede birden oluşabilir.
Bazen biri iyileşirken diğeri çıkar.
Kendiliğinden iyileşir.
Sıkıntı ve stres sonucu yanak ve dil sırma, dudak yeme alışkanlıkları ağız içi yaraların oluşumunu tetikler.
DİŞ SIKMA VE DİŞ GICIRDATMA
Stres diş ağrısı yapar mı ? Stresten diş eti çekilmesi olur mu?
Dolaylı yoldan EVET. Çünkü bunların öncelikli nedeni strese bağlı diş sıkma veya diş gıcırdatma alışkanlığıdır. Bu konuyla ilgili olarak ‘DİŞ SIKMA VE VE DİŞ GICIRDATMA ALIŞKANLIĞI‘ başlıklı yazımı okumanızı öneririm. (mavi yazıya tıklayınız)
Güçlü çene hareketlerine neden olan anormal bir aktivitedir.
Stres ve depresyon seviyesi ile orantılı olarak özellikle uyku sırasında olur.
Stres bir düşünce veya eylem sırasında farkında olmadan dişlerde kenetlenmeye neden olabilir.
Diş sıkma daha çok sıkıntı ve strese bağlı olarak geliştiği son zamanlarda daha sıklıkla kabul gören bir görüştür.
Bu alışkanlık çiğneme kaslarında spazma neden olur. Bu da ağrıyı artırır.
İleri durumlarda çene eklemi sorunları meydana gelebilir.
Dişlerde aşınma, diş ve dolgularda kırılmalar sıklıkla karşımıza çıkabilir. Bazı hastaların ifade ettiği psikolojik diş sızlaması aslında aşınmış dişlerden kaynaklanan hassasiyetlerdir.
Gene bazen sorulan bir soru: stresten dişler dökülür mü?
Hayır. Ancak bahsettiğim gibi sıkıntılı dönemlerde gerçekleştirilen aşırı diş sıkma sonucu dişlerde sallantılar tetiklenebilir.
AĞIZ KURULUĞU VE AĞIZ KOKUSU
Stres ağız kuruluğu yapar mı ? Stres neden ağız kuruluğu yapar ?
Evet stres ağız kuruluğuna neden olur.
Tükürük ağzımızı dengede tutan, yiyecek parçacıklarını temizleyen, nefesimizi taze tutan ve sindirimde önemli olan bir yapıdır.
Miktarı azaldığında ağız kokusu rahatsızlığı da hissedilir.
Ağız kuruluğu ayrıca depresyon için reçete edilen ilaçlardan da kaynaklanabilir.
Tükürük, ağız sağlığını korumanın anahtarıdır.
Depresyon, anksiyete ve stres gibi psikolojik faktörlerin ağız kuruluğuna neden olan faktörler arasında önemli bir rol oymadığı bilinmektedir.
ZAYIF DİYET VE YETERSİZ BESLENME
Stres beraberinde bazı kişilerde iştahsızlık ve dengesiz beslenme alışkanlığı oluşturur.
Önemli vitaminler ve temel sağlığımızı korumak için gerekli olan besin maddelerinde eksiklik bazı hastalık ve ağız içi problemlere zemin teşkil eder.
KÖTÜ ALIŞKANLIKLAR
Stresle başa çıkabilmek için aşırı sigara içmek ve yoğun alkol tüketmek ne yazık ki sıklıkla başvurulan bir durum. Ancak bağışıklık sistemimiz bu alışkanlıklar nedeniyle son derece olumsuz etkilenmekte ve bu da ağzı ve diş sağlığımızı açısından sorun teşkil etmektedir.
DÜZENLİ DİŞ RANDEVULARININ AKSATILMASI
Yoğun bir programınız olduğunda diş hekimi randevunuz genellikle yapılacaklar listesinin en altındadır. Ayrıca stres ve korku bazı diş tedavilerinden kişileri uzak tutar. Bu bir dolgu, diş çekimi hatta basit bir diş taşı temizliği dahi olabilir. Ancak bu ihmal sonucu ileride oluşacak bazı sıkıntılar kaçınılmazdır.
Diş hekiminizi düzenli olarak ziyaret etmek sadece önleyici bakım sağlamaz, aynı zamanda da mevcut problemlerin erken tespit edilmesi ve önlenmesine de olanak sağlar.
ÖNERİLER
Ağız, diş ve diş eti sağlığı vücut sağlığının ayrılmaz bir parçasıdır. Bunu kesinlikle unutmamamız gerekir. Bu yapılardaki bir bozukluk tüm genel sağlığımızı olumsuz bir şekilde etkileyecektir.
Sıkıntı ve depresif problemlerin öncelikli çözümü kişinin kendisidir. Yani mümkünse kendi doktorumuz olup, ilaç kullanmadan kendimizi rehabilite etmeye çalışalım.
Bu tür rahatsızlıklarda mümkün mertebe ilaç tedavisinden kaçınılması kanımca önemlidir. Çünkü bu tür ilaçların yan etkileri ve ağız kuruluğuna yol açmaları hiç de azımsanmayacak bir durumdur.
Ağız bakımımız her zaman gerektiği ölçüde aksatmadan yapmamız ve diş hekimi ziyaretlemizi aksatmamamız stresli zamanlarımızda zorda olsa yapabileceğimiz en doğru şeydir.
Sağlıklı günler dileklerimle..
Diş Hekimi Tuncay Akdoğanlı
