Diş eti hastalığı yaklaşık dört bin yıla yakın bir süredir bilinmektedir. Günümüzde dünyada ve ülkemizde diş çürüğü ile birlikte en sık görülen hastalıklar arasında yer alır. Önlenebilir ve kontrol altına alınabilir. Doğru, yeterli bir ağız hijyeni ve erken bir tanı ile oluşması ve ilerlemesi engellenebilir. Tedavi hem hasta, hem de diş hekiminin aktif olarak sürece katılmasını gerektirir. Erken tanı her hastalıkta olduğu gibi önemlidir.
SAĞLIKLI DİŞ ETİ-SAĞLIKSIZ DİŞ ETİ
Sağlıklı diş eti normalde açık pembe renkli, mat (parlak olmayan), sert kıvamda ve durduk yere ya da fırçalama sırasında kanamayan bir dokudur. Diş eti dişleri bıçak sırtı gibi sonlanarak çevreler. Özellikle kanama ve hafifte olsa şişlik diş eti hastalığı açısından en öncelikli belirtileridir.
Daha ileri safhalarda bu belirtilere ağrı, apse, diş eti çekilmesi de eklenir. Çok daha ileri aşamalarda dişlerde sallantı ve sonuçta da diş kaybı söz konusu olur.
DİŞ ETİ HASTALIKLARI NELERDİR?
Dişlerimizi çevreleyen dokular diş eti, diş kökü, çene kemiği ve diş kökü ile çene kemiğini birbirine bağlayan liflerdir. Bu dokulara destek dokular denir. Bu yapı periodonsiyum olarak tanımlanır.
GİNGİVİTİS
Hastalığın sadece diş etini etkilediği durumlar gingivitis olarak adlandırılır. Klinik anlamda gingivitis (jinjivit, jinjivitis) olarak bilinen diş eti iltihabı genellikle diş yüzeyinde oluşan plak birikiminden kaynaklanır. Öncelikle diş etlerinde renk değişikliği, parlaklık, kolay kanama, hafif şişlik ile belirti verir. Yumuşak kıvama gelen diş etlerindeki kanama en tipik belirtidir.
PERİODONTİTİS
Diş eti hastalığı ilerlemesi sonucu diş çevresindeki destek dokularda etkilenmeye başlar. Bu durumda hastalık periodontitis olarak adlandırılır.
Diş Etlerinde kanama, kırmızı – mavimsi morumsu renk değişikliği, diş eti çekilmesi, diş eti büyümesi, dişlerde yer değiştirme, aralanma, uzama, sallantı, abse oluşumu, dişlerde hassasiyetlerin artması, kötü ağız kokusu ve bazı durumlarda diş etlerinde ağrı şikayeti hastalığın belirtileridir.
Kemik kaybına bağlı olarak desteği azalmış bir alt yapı meydana gelir. Dişler yapılacak protezleri taşıyamayabilir. Çiğneme konforunda bozukluk, diş aralarına besin artıklarının aşırı sıkışmaya başlaması, estetik problemler hatta diş kaybı periodontitis hastalığının ileri dönem sonuçlarıdır.
BAZI SİSTEMİK HASTALIKLARIN BELİRTİSİ
Periodontitis; bazı kan hastalıkları, metabolik hastalıklar, genetik hastalıklar ve bağışıklık sistemini etkileyen hastalıkların ağız içi belirtisi olarak da görülebilir. Tedavisi tip doktoruyla beraber yürütülür.
DİŞ ETİ HASTALIĞI NEDENLERİ
Diş eti hastalığı genel olarak diş yüzeyinde plak olarak isimlendirdiğimiz içinde yüksek sayıda bakteri barındıran, yapışkan, püre kıvamlı, sarımsı bir eklentinin birikmesi ve düzenli bir şekilde ortamdan uzaklaştırılamaması nedeniyle olur.
.
Bunun yanı sıra viral ya da mantar enfeksiyonlar, genetik kökenli diş eti lezyonları ve bazı sistemik bozukluklar (kan hastalıkları, matabolik hastalıklar, genetik hastalıklar, immün sistem hastalıkları) gibi plak kaynaklı olmayan iltihabi reaksiyonlara bağlı da oluşabilmektedir. Ayrıca bazı ilaçların yan etkileri, bazı yiyecek ve ağız bakım ürünlerinin kullanımı sonucu ağız mukozasıyla birlikte diş etlerinde iltihabi reaksiyonlar görülebilir.” Ağız İçinde Yara –Alerji” başlıklı yazımda bu konuya değinmiştim.
DİŞ ETİ HASTALIĞI ve GENEL SAĞLIK İLİŞKİSİ
Ağız içinde diş etlerinde veya ağzın herhangi bir bölgesinde oluşan enfeksiyonlar sadece ağız içini etkilemez. Bazı durumlarda özellikle immün sistem problemi olan kişilerde bakterilerin ürettiği toksik ürünlerin kan dolaşımına katılmasıyla bireyin genel sağlığı da olumsuz etkilenebilir. Bazı kişilerde diş eti iltihapları ağız kokusu şikayeti oluşturabilir.
Son yıllardaki araştırmalar diş eti iltihabına sahip bireylerde bazı sistemik hastalıkların gelişme riskinin arttığı gösterilmiştir. Örneğin bazı kalp-damar hastalıkları, arteroskleroz (1), bebeklerde düşük doğum kilosu ve erken doğum riski ile olan ilişkisi saptanmıştır.
DİŞ ETİ HASTALIĞI TEDAVİSİ
Diş eti hastalığı tedavisinde en önemli aşama öncelikle hastanın bilgilendirilmesi, enfeksiyonun ortadan kaldırılması ve hastanın doğru ağız bakımını öğrenmesidir.
Hastalığa sebep olan bakteri içerikli plak ve diş taşlarının tutunduğu diş yüzeylerinin diş hekimi tarafından temizlenmesi işlemi diş taşı temizliği olarak adlandırılır. Yani başlangıç tedavisidir. Ayrıca bu aşamada problem oluşturabilen dolgu ve protez gibi protetik restorasyonlar incelenir gerekli görülürse yenilenmeleri önerilir.
Başlangıç tedavi sonrasında tedavi edilemeyen bir durum varsa, daha ileri cerrahi işlemlere başvurulur.
Sistemik hastalıklara bağlı olduğu düşünülen diş eti iltihaplanmalarında hematoloji, dahiliye, endokronoloji, dermatoloji, romatoloji gibi bölümlerden konsültasyon alınarak tıp doktorlarıyla birlikte tedavi yürütülür.
Başarılı bir diş eti tedavisi sonrasında kendi ağız bakımını sağlayamayan hastalarda kısa sürede hastalık belirtileri ortaya çıkacaktır. Bu nedenle hastalar bir diş hekimi veya diş eti hastalıkları uzmanı tarafından tedavi edilen hastalığın şiddetine göre 3, 6, 12 aylık periyodlarla takip edilmelidir.
DİŞ ETİ HASTALIKLARINDAN KORUNMA
Diş eti hastalıklarından korunmanın temeli aynen diş çürüklerinden korumada olduğu gibi doğru plak kontrolü yani yeterli ağız bakımıdır. Çünkü hem çürük oluşumunda, hem de diş eti iltihaplanmasında etken bakteriler plak içerisinde bulunmaktadır. Bu eklenti mutlaka ağızdan uzaklaştırılmalıdır.
Ağız bakımı etkin olmalı ve süreklilik göstermelidir. Öncelikle günde iki kere diş fırçalama ile sağlanacak temizlik diş ipi ve ara yüz fırçaları ile desteklenmelidir.
Bu konu ile ilgili olarak “AĞIZ BAKIMI NASIL OLMALIDIR?” ve “DİŞ İPİ” başlıklı yazılarımdan daha detaylı bilgiler alabilirsiniz. Özellikle okumanızı öneririm.
Ayrıca belirli aralıklarla yapılacak diş hekimi ziyaretleri gerekli tedaviler ve erken teşhis açısından önemlidir.
Sağlıklı Günler Dileğimle..
Dr. H. Tuncay Akdoğanlı
Diş Eti Hastalıkları Uzmanı
KAYNAKLAR
1-Bahekar AA, Singh S, Saha S, Molnar J, Arora R. The prevalence and incidence of coronary heart disease is significantly increased in periodontitis: A meta-analysis Am Heart J 54: 830-837, 2007.
