Diş teli veya ortodontik tedavi, dişlerin ve çene yapısının estetik ve fonksiyonel olarak düzeltilmesini amaçlayan uzun soluklu bir süreçtir. Bu tedavi sırasında ağız bakımı, diş sağlığının korunması ve tedavinin başarısı açısından büyük önem taşır. Özellikle diş teli kullanan bireyler için ağız hijyenini sağlamak daha fazla özen gerektirir. Bu yazıda, ortodontik tedavi sürecinde ağız bakımının nasıl yapılması gerektiğini detaylı ve bir şekilde ele almak istiyorum.
Diş Teli veya Ortodontik Tedavi Nedir?
Diş teli ve ortodontik tedavi, çapraşık dişlerin düzeltilmesi, dişler arasındaki boşlukların kapatılması, çene yapısındaki bozuklukların giderilmesi gibi amaçlarla uygulanan diş hekimliği dalıdır. Bu tedavi genellikle sabit veya hareketli ortodontik apareyler (örneğin; diş teli, şeffaf plaklar) aracılığıyla gerçekleştirilir.
Diş Teli Kullanılırken ve Ortodontik Tedavi Sürecinde Ağız Bakımının Önemi
Diş telleri, braketler veya şeffaf plaklar ağız içinde gıda artıklarının birikmesine neden olabilir. Bu durum, plak oluşumunu artırarak çürük, diş eti hastalıkları, dişlerde renklenme ve ağız kokusu gibi problemlere yol açabilir. Ayrıca, yeterli ağız hijyeni sağlanmazsa tedavi süreci uzayabilir veya istenilen sonuç alınamayabilir. Bu nedenle ortodontik tedavi sırasında ağız bakımına maksimum özen gösterilmelidir.
Diş Teli Kullanımı ve Ortodontik Tedavi Sürecinde Ağız Bakımı Nasıl Yapılmalıdır?
Diş Fırçalama
Diş fırçalama, ortodontik tedavi sürecinin en temel ağız bakımı adımıdır. Ancak diş telleri nedeniyle fırçalama biraz zordur ve daha dikkatli yapılmalıdır.
Ne Sıklıkla Fırçalanmalı
Dişler, her ana öğünden sonra olmak üzere günde en az 3 kez fırçalanmalıdır. Gece yatmadan önce yapılan fırçalama en önemlisidir.
Braketli Dişler Nasıl Fırçalanır?
Ortodontik tedavi amacıyla yapıştırılan braketlerin 4 kenarı bulunur. Fırçalamada bu bölgelerin temizlendiğinden emin olunmalıdır.
Öncelikle büyük yemek artıklarının uzaklaştırılması için ağzınızı bir bardak suyla çalkalayın.
Daha sonra diş fırçanızın üzerine bezelye büyüklüğünde diş macununu sıkın ve dairesel hareketlerle braketlerin üst yüzeylerini fırçalayın.
Her diş için en az 5 defa fırçalama hareketi yapılmalıdır.
Yemek artıkları en çok diş etine yakın kısımda ve dişlerin arasında birikir.
Bu bölgeleri temizlemek için diş fırçasını 45 derecelik açıyla tutarak diş eti, diş teli ve braket arasındaki alanı temizleyebilirsiniz.
Bu bölge iyi fırçalanmazsa diş etleri iltihaplanabilir ve kanayabilir.
Braketlerin alt yüzeyindeki alanı temizlemek için diş fırçasını 45 derecelik açıyla ters yöne çevirin ve braketlerin alt yüzeylerini fırçalayın.
Dişlerin ara yüzeylerini temizlemek için hafif bir baskıyla diş fırçasının kıllarının braketlerin arasına doğru girmesini sağlayın ve süpürme yaparak yemek artıklarının uzaklaştırılmasını sağlayın.
Bu işlemi diş teli ve braketlerin hem üst yüzeylerinden hem de alt yüzeylerinde tekrarlayın.
Aynı yöntemleri arka dişlerde de uygulayın.
Arka dişleri daha kolay fırçalamak için diğer elinizin işaret parmağı ile yanağınızı kaldırabilirsiniz.
Son olarak dişlerinizin çiğneme yüzeyini ve arka yüzeylerini fırçalayın.
Alt dişlerinizi de tüm anlatılanlar doğrultusunda fırçalayın.
Hangi Diş Fırçası Tercih Edilmeli?
Yumuşak kıllı, küçük başlıklı diş fırçaları veya elektrikli diş fırçaları tercih edilebilir.
Ara Yüz Fırçalarının Kullanımı
Braket ve diş teli arasını temizlemenin en iyi yolu diş arası fırçası kullanmaktır.
Ara yüz fırçası da olarak adlandırılan bu fırça ucu bükülebilen çok ince kıllara sahiptir. Silikon lastik olan türleri de vardır.
Diş arası fırçasını braket ve diş teli arasında nazik bir şekilde yerleştirin.
Bu fırça sayesinde diş fırçasının girmediği aralıklara erişebilirsiniz.
Aşağı yukarı hareketlerle arada kalan eklentileri temizleyebilirsiniz. Braketlerinizin arasında lastik veya ince teller varsa bu fırça çok işinize yarayacaktır.
Aynı şekilde alt dişlerin arası üst dişlere göre daha dar olduğu için diş fırçası yetersiz kalır. Buralarda diş fırçası kullanımı sonrası mutlaka ara yüz fırçası kullanımı gerekir. Ara yüz fırçasını nazikçe diş teli ve braketlerin arasına yerleştirerek ileri geri hareketlerle temizleyin ve artıkları uzaklaştırın.
Bir parmak yardımıyla yanağınızı kaldırarak ve ayna karşısında yapmanızı öneririm.
Diş İpi Kullanımı
Diş telleri nedeniyle klasik diş ipi kullanımı zorlaşabilir. Bu nedenle özel diş ipleri tercih edilmelidir. (ORAL-B SÜPERFLOSS)
Diş teli ve braketlerin arasında diş ipinin rahat girmesi için bir ucu sert olan özel diş ipleri vardır. Bu ipi görselde olduğu gibi diş eti ve ortodontik tel arasından geçirin. Diş etinin altına doğru yerleştirin ve birkaç mm. itin. (Diş ipi bir miktar görünmez olacaktır) Daha sonra dişi çevreleyin, ileri geri sürtünmesel hareketlerle dişe bastırarak yukarıya doğru sıyırma hareketi yapın.
Normal bir diş ipi kullanıyorsanız bir ucunu burup daha sert hale getirebilirsiniz. Bu şekilde ipi telin arasından daha kolay bir şekilde geçirebilirsiniz. Hem sağa hem de sola doğru bu işlemi tekrarlamalısınız.
Ağız Duşu Kullanımı (Water Flosser – Water Pic – Water Jet)
Ağız duşu, tazyikli bir su basıncıyla dişlerin arasını ve diş teli etrafını temizleyerek plak ve yemek artıklarını etkili bir şekilde uzaklaştırır. Özellikle diş ipi kullanmakta zorlananlar için hiç değilse bir fayda sağlar.
Tazyikli bir şekilde püskürtülen su sayesinde braketlerin arası ve diş eti cebi temizlenebilir.
Ağız duşu kullanırken dudaklarınız kapalı olmalıdır. Aksi halde suyun basıncı yüksek olduğu için her yere sıçrayabilir.
Flürürlü Ağız Bakım Suyu Kullanımı
Diş çürüklerini ve diş eti iltihaplarını önlemek için flor içerikli ağız gargaraları ve ağız suları kullanılabilir. Florürlü gargara, diş minesini güçlendirerek çürük oluşumunu engellemede faydalı olabilir. Ayrıca bakteri asitlerinin oluşturabileceği çürüklere karşı koruma sağlar. Günde 1 kez, tercihen gece yatmadan önce önerilir. Gargara veya ağız sularının alkolsüz olmasını ve mutlaka diş hekimi kontrolünde kullanılmasını öneririm.
Hareketli Apareylerin ve Şeffaf Plakların Bakımı
Takıp çıkartılabilen bu apareylerle yemek yenmez ve içecek tüketilmez.
Yemeklerden önce çıkartın ve kutusuna koyun. Çünkü peçete veya kâğıt arasına konan apareyler unutulup atılabilir veya zarar görebilir. Böyle bir durumda en kısa zamanda hekiminize ulaşın.
Yemeklerden sonra öncelikle ağız bakımınızı yapınız.
Apareylerinizi macunla fırçalamayınız. Fırçanızla ve bol suyla temizleyip, tekrar ağzınıza yerleştiriniz.
Ortodontik Mum ve Rahatlatıcı Jel Kullanımı
Diş teli ilk takıldığında dudak ve yanak içinde sürtünmeye bağlı hassasiyetler veya yaralar oluşabilir.
Bu sürtünme ve teması azaltmak için ortodontik mum kullanabilirsiniz.
Küçük bir parça mumu koparıp parmaklarınızın arasında yuvarlayarak yumuşatın ve hassasiyet hissettiğiniz yere yapıştırın.
Ortalama 1 hafta sonra ağız içindeki dokular sürtünme hissine alışacak ve hassasiyetler azalacaktır.
Rahatlatıcı Jel, eczanelerde satılan ve ağız içindeki yaralar için kullanılan bir jeldir.
Yara oluştuysa daha hızlı rahatlama ve iyileşme için önerilir.
Bir kulak çubuğu yardımıyla yara olan bölgeyi kurutup üzerine jeli uygulayın. 1 hafta içinde iyileşme görülecektir. Bu ağız içi jellerini ağızda oluşan aftlar içinde kullanabilirsiniz.
Beslenmeye Dikkat!
Ortodontik tedavi sırasında bazı yiyecekler diş tellerine zarar verebilir, braketleri koparabilir veya temizliği zorlaştırabilir.
Kaçınılması Gereken Yiyecekler:
İçinde sert çekirdeği bulunan sebze ve meyveler: Erik, kiraz, zeytin gibi yiyeceklerin çekirdeklerini önceden çıkartarak yemelisiniz.
Sert kabuklu kuruyemişler, karamelli şekerlemeler, sakız, patlamış mısır gibi yapışkan ve sert yiyeceklerden uzak durulmalı veya çok küçük parçalar halinde yenmelidir.
Tercih Edilmesi Gereken Yiyecekler
Yumuşak, kolay çiğnenebilir ve besin değeri yüksek gıdalar tercih edilmelidir. Meyve ve sebzeler küçük parçalara bölünerek tüketilmelidir.
Düzenli Diş Hekimi Kontrolleri
Ortodontik tedavi boyunca yalnızca ortodontist kontrolü değil, genel diş hekimi kontrolleri de aksatılmamalıdır. Plak birikimi, çürük oluşumu veya diş eti iltihabı gibi sorunlar erken fark edilirse tedavinin seyrinin olumsuz etkilenmesi önlenebilir.
Diş Teli ve Ortodontik Tedavide Ağız Bakımıyla İlgili Sık Sorulan Sorular
Diş teli varken diş beyazlatma yapılır mı?
Hayır. Diş telleri varken beyazlatma işlemi önerilmez çünkü beyazlatıcı madde diş yüzeyine eşit dağılmaz. Teller çıktıktan sonra yapılması daha uygundur.
Ortodontik fırçalama süresi ne kadar olmalı?
Her fırçalama seansı en az 2–3 dakika sürmelidir.
Diş teli diş çürüğüne neden olur mu?
Kendiliğinden çürüğe neden olmaz; ancak kötü ağız hijyeni nedeniyle çürük riski artar.
Ortodontik tedavi süresince diş hekimine ne sıklıkla gidilmelidir?
Genellikle 4–6 haftada bir kontrol randevusu gerekir. Bu randevularda teller sıkılır, braketler kontrol edilir ve tedavinin ilerleyişi değerlendirilir
Sonuç
Ortodontik tedavi, uzun vadeli bir süreçtir ve sabırla sürdürülmelidir. Ancak bu süreçte ağız hijyenine dikkat edilmediği takdirde hem estetik hem de sağlık açısından olumsuz sonuçlarla karşılaşmak mümkündür. Günlük bakım alışkanlıkları, uygun ürün seçimi ve düzenli diş hekimi kontrolleriyle hem sağlıklı hem de düzgün dişlere sahip olmak mümkündür.
Bu konu ile ilgili olarak aşağıdaki yazımı da okumanızı öneririm.
Ortodontik tedavi ne zaman gereklidir?
Diş Hekimliğinde Flor Kullanımı
Dişetinde Kanama: Sebepler, Tedavi Yöntemleri ve Korunma Yolları
Sağlıklı günler dileklerimle..
Diş Hekimi H. Tuncay Akdoğanlı
