Süt dişlerinin beslenme, estetik, konuşma ile ilişkili işlevlerini yerine getirebilmeleri ve ömür boyu kullanılacak olan daimi dişler için yer tutarak ağız içine sürme sırasında onlara rehberlik edebilmeleri için sürekli dişler sürene dek ağızda tutulması gerekir. Bu amaçla, çürük önleyici, koruyucu tedaviler yapılmakta, oluşan çürük lezyonları tedavi edilmeye çalışılmaktadır. Yani süt dişlerinin vaktinden önce kaybedilmemesi için her türlü çaba sarf edilmektedir. Ancak bazı durumlarda ne yazık ki bu başarılamaz ve süt dişi çekimi kaçınılmaz olur.
Süt Dişleri Ne Zaman Çekilir?
Doğal ve fizyolojik olarak düşme zamanı gelen süt dişleri bazen kendi düşer, bazen çocuğun kendisi veya anne babası tarafından,(Evde süt dişi çekimi) bazen de diş hekimi tarafından çekilir.
Altındaki daimi dişin kök gelişiminin 2/3’ü tamamlandıysa ya da daimi diş tomurcuğu ile ağız arasında 1 mm ve daha az mesafe kaldıysa – ki bu durum röntgen görüntüsünde anlaşılır– süt dişi çekimi planlanır.
İleri derecede oluşan çürük, dişin sinir dokusuna ilerlemiş şişlik ve ağrıyla karakterize lokal bir enfeksiyon kaynağı oluşturuyorsa çürük süt dişi çekimi gerçekleştirilir.
Süt dişinde tedavi edilemeyecek düzeyde bir madde kaybı varsa
Süt dişinin kök ucunda ileri düzeyde iltihap, lezyon ve fistül varsa bu durum alttaki daimi diş tomurcuğunu olumsuz etkileyebileceği için süt dişin çekilmesi gerekir.
Süt dişi kökünde zaman içinde alttaki daimi diş tarafından gerçekleştirilmesi gereken erime meydana gelmemişse
Ortodontik sebeple bazen süt dişi çekimi gerekli olabilir.
Olması gereken sayıdan fazla sayıda olan süt dişleri çekilir.
Travmaya uğramış ve ağızda tutulamayacak süt dişlerinin de çekimi uygun olacaktır.
Süt Dişleri Ne Zaman Çekilmez?
Altında daimi diş tomurcuğu bulunmayan süt dişleri çekilmeden ömür boyu ağızda tutulmaya çalışılır. (Düşmeyen süt dişi çekimi bazen gerçekleştirilmez)
(Ya da dikkatli davranılır, olası tedavi planları göz önünde bulundurularak, ortodontik konsültasyon ile süt dişi çekimi yapılabilir.)
Akut bir enfeksiyon varlığında durum kronik duruma geçene kadar akut apseli süt dişinde çekim yapılmaz. Doğumsal kalp rahatsızlığı, romatoid artrit, glomerülonefrit gibi durumlarda çekim öncesi çocuğun pediatristi ile konsültasyon yapılarak ve koruyucu antibiyotik baskısı ile mümkünse tedavisi, tedavi yapılamayacaksa süt dişi çekimi uygun olacaktır.
Kontrolsüz diyabet (şeker hastalığıo), kanama problemi olan kanser tedavisi gören çocuklarda gene çocuğun doktoru ile konuşularak ve gerekli izinler ve öneriler (antibiyotik kullanımı gibi) alındıktan sonra süt dişi çekimi gerçekleştirilebilir.
Süt Dişi Çekimi Öncesi Neler Yapılmalıdır?
Akut bir enfeksiyon varlığında eğer antibiyotik reçete edilecekse çocuğun alerji durumu öğrenilmeli ve ilaçların kullanım şekli ve süreleri anlatılmalıdır.
Süt dişi çekim sonrası yer tutucu kullanılması gerekip, gerekmediği
Çekim bölgesindeki daimi dişin tahmini sürme zamanı konularında anne, baba ve çocuğa bilgi verilmelidir.
Bu konu ile ilgili olarak ‘BEBEKLERDE DİŞ ÇIKARMA’ başlıklı yazımda daha detaylı bilgilere ulaşabilirsiniz.
Süt Dişi Çekimi Sırasında Neler Yapılmalıdır?
Çocuğun rahat bir ortamda diş hekimi ile iletişim kurması kolay süt dişi çekimi için gerekir.
Çok küçük çocuklarda çocuğun anne ve babasından ayrılması çocuğu hırçınlaştırabilir. Bu nedenle anne ve babanın ortamda bulunmasına izin verilmelidir.
Dostça bir ilişki kurularak güven duygusu oluşturulmalıdır. (aile-hekim-çocuk işbirliği)
Süt dişi çekimi zor mu? Süt dişi çekimi acıtır mı? Azı süt dişi çekimi nasıl olur? Gibi sıklıkla sorulan sorular yanıtlanır.
Çocuğa karşı empati kurularak, anlaşıldığını hissetmesi önemlidir
Yapılacak çekim çocuğun anlayacağı bir dilden anlatılmalıdır
Sakin bir ses tonuyla tane, tane konuşarak ve emredici olmadan yaklaşmak büyük yarar sağlamaktadır.
Süt dişi çekiminde anestezi aşamasında ağrı olabileceğinden jel şeklinde bir anestezik ile ön uyuşturma uygun olacaktır.
Süt Dişi Çekimi Sırasında Karşılaşılabilecek Sorunlar Nelerdir?
Süt dişi çekimi sırasında doğal olarak bir miktar kanama olacaktır. Bu konuda çocuk ve ailenin tedirgin olmaması için gerekli açıklamalar yapılmalıdır.
Uyuşturma sonrası çocuğun dudağını ısırmaması tembih edilmelidir. Aksi halde uyuşmuş olan dudaklar hiçbir acı hissedilmeden travmatize edilebilir.
Süt Dişi Çekimi Sonrası Öneriler:
Kanama Kontrolü
Kanama kontrolü açısından gazlı bez veya steril pamuk 20 dakika boyunca ağızdan çıkarmaksızın ısırılacak (Çok küçük hastalarda yutmaması için anne, baba kontrolünde olmalıdır.) Çekim sonrası kanama olabilir, sızıntı şeklinde kan gelebilir. Bu normaldir. Ancak ağız dolusu kanama olursa kliniğe başvurulacak.
Ağrı ve Enfeksiyon Kontrolü
Gerekiyorsa antibiyotik ve ağrı kesici ilaçlar önerilir. Reçete edilen ilaçlar mutlaka düzenli kullanılacak.
Süt dişi çekimi sonrası ağrı o gün için normaldir. Ancak uzun süreli ağrı, şişlik ve çekim bölgesinden gelen akıntı gibi durumlar varsa diş hekimi bilgilendirilecek.
Ayrıca süt diş çekimi sonrası ateş izlenirse, bu durumu da diş hekimine veya çekim yapılan kliniğe iletmek doğru olacaktır.
Tavsiyeler
Süt Dişi Çekiminden Sonra Ne Yenir?
Yapılan anestezinin etkisi geçene dek katı gıda alınmayacak.
Çok sıcak-çok soğuk gıdalar tüketmeyecek.
Anestezi sonrası çocuklar (veya erişkin hastalar)dudaklarını ısırıp travmatize edebiliyor, bu konuda uyarılacak.
Çocuk çekim yapılan gün boyunca tükürmeyecek,
Çekim günü diş fırçalanmayacak, fırçalamaya ertesi gün başlanacak.
Çocuk hastanın diliyle ya da yabancı bir cisimle diş çekimi yapılmış olan bölgede oynaması söz konusu olabilir, bu konuda çocuk ve velisi uyarılacak.
Ek Bilgiler
Uyutularak Diş Çekme – Uyuyarak Diş Çektirme – (Sedasyon)
Bazen fiziksel stabilizasyonunun veya endişenin kontrol altına alınamayacağı durumlar olabilir. Bu aşamada çocuğun uyku konumuna gelmesini sağlamak amacıyla bazı ilaçları kullanılabilir.
Sözel iletişim kurulamayan çocuklarda diş çekimi bu yöntemle diş tedavileri ve diş çekimi yapmak mümkün olabilmektedir.
En önemli avantajı yürüyerek gelen çocuğun, yürüyerek klinikten çıkması ve eve dönmesidir.
Çocukta öksürme, tıksırma, solunum, dolaşım gibi refleksler ortadan kalkmadığı için son derece güvenilirdir.
Uyutma işlemi damar içi enjeksiyon yöntemleri ile uygulanabildiği gibi, ağız yoluyla bir sıvıya katılarak veya gazla koklatılarak da gerçekleştirilebilir.
Yer Tutucu Kullanımı
Süt dişlerinin kendiliğinden sallanıp düştüğü doğal durumlar dışında zamanından önceki her türlü kayıp ERKEN SÜT DİŞİ KAYBI olarak düşünülür.
Çürük, travma gibi nedenlerle gerçekleşen erken süt dişi kaybında oluşan boşluğa doğru diğer dişlerin hareketi söz konusu olur. Sonuçta dişlerin dizilimi bozulacak, boşluk daralacak ve alttan gelecek olan daimi diş ağız içinde yer bulamayacak veya farklı bir yerden sürecektir. Bu durum da düzgün bir dizilim oluşturulamaz ve dişlerde çarpıklık meydana gelebilir. Bu gibi diş kayıplarında mutlaka yer tutucu uygulanmalıdır.
Söz konusu apareyler özel olarak hazırlanmaktadır. Süt dişi çekimi sonrası yer tutucu çeşitleri hastadan hastaya farklılık gösterir.
Genellikle her eksik süt dişi için yer tutucu kullanılabilir. Çocuğun yaşı, kaybedilen diş sayısı, diş ve kemik gelişimine bağlı olarak sabit ya da hareketli yer tutucular önerilebilir. Bunu en iyi sizi muayene eden diş hekiminiz belirleyecektir.
Ağız Bakımı ve Beslenmenin Önemi
Yetersiz ağız bakımı çocuklarda çürük gelişmesi ihtimalini de oldukça artırmaktadır. Özellikle karbonhidrat (şeker) ağırlıklı beslenen günümüz çocuklarında görülen diş yapısındaki bozukluklar çürüğe karşı yatkınlığın yüksek seviyelerde olmasına ortam sağlar.
Tüm bunlar çocuklarda çürük sonrası diş çekimi ve diş kaybının en öncelikli nedeni olur.
Bu konu ile ilgili olarak ‘BEBEK VE ÇOCUKLARDA AĞIZ VE DİŞ SAĞLIĞI’ başlıklı yazımı okumanızı öneririm.
Koruyucu Diş Hekimliği
Diş hekimliği sadece diş ve diş eti problemlerini tedavi etmez. Öncesinde tedaviye gerek kalmadan sorunların önüne geçmeyi hedefler. Bu koruyucu diş hekimliği ile gerçekleşir.
Koruyucu diş hekimliği açısından 6 ayda bir yapılan kontroller oldukça önemlidir.
Bu konu ile ilgili olarak ‘DİŞ HEKİMLİĞİNDE FLOR KULLANIMI’ konulu yazımı okuyabilirsiniz.
Süt Dişleri Neden Önemlidir? (Farkındalık)
Bu konu ile ilgili olarak ‘SÜT DİŞLERİ VE BU DİŞLERİ ETKİLEYEN KÖTÜ ALIŞKANLIKLAR’ ve
‘ÇOCUKLARDA DİŞ ETİ HASTALIKLARI’ başlıklı yazılarımda açıklamaya çalıştım.
Sonuç
Süt dişleri çocukların sağlıklı beslenmesi, yüz şeklinin kusursuz bir şekilde gelişmesi, yüz güzelliği ve ömür boyu kullanacak olan daimi dişler rehberlik yapması açısından çok önemlidir. Çürük, travma ve diş eti hastalıkları gibi durumlarda oluşmadan veya oluşmuşsa dahi olay ilerlemeden önlemini almak ve süt dişlerin doğal düşme zamanına kadar ağızda kalmalarını sağlamak biz diş hekimleri ve her ebeveynin görevidir.
Sağlıklı Günler Dileklerimle..
Dr. Tuncay Akdoğanlı
