Bitkisel Diş Macunu Nedir?
Bitkisel diş macunları, ağız ve diş sağlığını desteklemek amacıyla kimyasal içerikler yerine doğal bitki özleriyle hazırlanan ürünlerdir.
Günümüzde modern kimyasallar yaygın olarak kullanılmaya devam etse de son yıllarda doğal ve eski ürünlere yenilenen bir ilgi bulunmaktadır. Bu ilgi kısmen sentetik katkı ve koruyucu maddelerin istenmeyen yan etkilerinden kısmen de bu maddelerin doğada bıraktıkları kötü etkilerden korunma ihtiyacından kaynaklanmaktadır.
Bugüne kadar ağız sağlığını etkileyen çok sayıda durum ve hastalık, bitkisel bazlı ilaçların veya formülasyonların kullanımı ile tedavi edilebilmiş, önlenebilmiş ve iyileştirilebilmiştir.
Özellikle nane, adaçayı, karanfil, nene, misvak ve çay ağacı yağı gibi doğal bileşenlerle zenginleştirilen bu macunlar, dişleri temizlerken aynı zamanda diş etlerini besler ve ağız kokusunu önler.
Bitkisel içerikli bu macunlarda ve özellikle çocuklara yönelik diş macunlarında kullanılan bitkisel içerikli maddelerin kalitesini ve/veya etki mekanizmasını incelemeye yönelik yapılan çok az araştırma vardır. Dolayısıyla dikkatli davranılmalı ve bir yan etki görüldüğünde kullanılmalarının sonlandırılması gerekmektedir.
Ticari Bir Diş Macunu İçindeki Katkı Maddeleri:
Ticari bir diş macunu içindeki katkı maddelerini inceleyecek olursak: önemli içeriklerden biri olan triklosan diş macununa plak ve diş eti iltihabı önleyici olarak eklenen bir bileşiktir. Diş macunu haricinde pestisit olarak da kullanılmaktadır.
Diğer bir içerik olan sodyum lauril sülfat (SLS) çeşitli kozmetik ve endüstriyel temizleyicilerde yüzey aktif maddesi ve deterjan olarak kullanılan kimyasal bir bileşiktir.
Diş macununda köpürtücü etkisi nedeniyle kullanılır. SLS’nin toksik doğasından bahseden çok fazla sayıda çalışma bulunmasına rağmen birçok kozmetik üründe ve çoğu geleneksel diş macununda kullanılmaya devam edilmektedir
SLS ayrıca ağız mukozasını tahriş ve tahrip ederek ağız içinde yaralara yol açabilir.
Aslında en önemli içerik olan florür diş çürüğünü önlemek adına diş macunu içeriğine eklenen önemli bir kimyasaldır. Florürle ilgili tek endişe yanlışlıkla veya kasıtlı olarak yüksek oranda yutulması sonucu zararlı etkilerinin olmasıdır.
Parabenler ise diş macununun raf ömrünü uzatmak için koruyucu olarak kullanılan kimyasallardır.
Yapay tatlandırıcılardan aspartam, sorbitol ve sakkarin diş macununda en sık kullanılanlar arasındadır.
Titanyum dioksit, diş macununu beyazlaştırmak için yapay renklendirici olarak eklenen inorganik bir kimyasal bir bileşiktir.
Doğal ve Bitkisel İçerikli Diş Macunlarının Farkı
Doğal diş macunu ile bitkisel diş macunu arasındaki temel fark, içerikleri ve üretim şekillerinden kaynaklanır.
1. Doğal Diş Macunu:
- Sentetik kimyasallar, yapay tatlandırıcılar veya koruyucular içermez.
- Doğadan elde edilen mineraller (kalsiyum karbonat) ve bitkisel yağlar gibi doğal bileşenleri içerir.
- Ama her doğal diş macunu bitkisel olmayabilir; yani hayvansal kaynaklı doğal maddeleri de içerebilir.
2. Bitkisel Diş Macunu:
- Bitkisel kaynaklı içeriklerle hazırlanır (nane, adaçayı, misvak, karanfil yağı gibi).
- Bitki özlerinin ve uçucu yağların ağırlıklı olduğu formüller kullanılır.
- Tamamen bitki içerikli olsa da her zaman %100 doğal olmayabilir; bazı bitkisel diş macunlarında koruyucu veya kıvam verici olarak düşük miktarda sentetik madde içerebilir.
🔍 Kısaca özetlemek gerekirse:
- Doğal diş macunu = Kimyasal içermeyen, doğadan gelen maddeler.
- Bitkisel diş macunu = Bitkisel içeriklere dayalı, bazen doğal olmayan maddeler de içerebilir
Neden Bitkisel Diş Macunu Tercih Edilmeli?
- Doğal İçerikler: Paraben, florür ve SLS gibi kimyasallar içermez.
- Ağız Kokusunu Önler: Bitki özleri kötü nefesi engelleyerek tazelik sağlar.
- Diş Eti Sağlığını Destekler: Anti-inflamatuar özellikleri ile diş eti iltihaplarını azaltır.
- Çevre Dostudur: Genellikle geri dönüştürülebilir ambalajlarla sunulur.
- Vegan (Hayvansal içerik bulunmayan) ve Cruelty-Free (Hayvanlar üzerinde test edilmemiş) alternatif ürün seçenekleri bulunur.
- Çocukların kullanımı için rahattır, kolay benimsenir.
- Özel tat ve kokuları vardır.
Günümüzde Bitkisel Diş Macunları
Bu ürünlerde geleneksel diş macunu formülü korunurken, içeriklerine bitkisel özler ilave edilmektedir.
Ancak içeriklerinde bitki özlerinin bulunması demek bu ürünlerin doğal diş macunları oldukları anlamına gelmez, bazılarının içerik yüzdeleri halen büyük oranda sentetik katkı ve koruyucu maddelerinden oluşmaktadır.
Bu ürünlerde geleneksel diş macunu formülü korunurken, içeriklerine bitkisel özler ilave edilmektedir.
Bazı ürünlerde ise üreticiler, florür, SLS, triklosan ve parabenler gibi tehlikeli olduğu düşünülen kimyasalları içeriklerinden çıkartarak formülasyonlarını bitkisel özlerle zenginleştirmişlerdir
Bu kimyasalların bazılarının çıkarıldığı (florür ve/veya SLS içermeyen ya da parabensiz diş macunları gibi) ürünler olduğu gibi aktif bileşenlerinin büyük çoğunluğu bitki bazlı olan bitkisel ürünler de bulunmaktadır.
Ayrıca “doğal” olarak etiketlenmiş diş macunları tipik olarak sentetik tatlandırıcılar, suni renkler, koruyucular, katkı maddeleri veya sentetik tatlar ve kokular gibi bileşenleri içermezler.
Ancak bu ürünlerinde kullanılan bitkisel içerikli maddelerin gücünü, kalitesini veya etki mekanizmasını ele almaya yönelik çok az araştırma yapılmıştır.
Bitkisel Diş Macunları İçeriğinde Bulunan Bitki Özleri
- Aloe vera:
- Papatya
- Zencefil
- Yeşil çay
- Kekik
- Zerdeçal
- Misvak
- Nane
- Çay ağacı yağı
- Adaçayı
- Nar Özü
- Karanfil
- Kakule
- Gül yağı
Bitkisel Diş Macunu Seçerken Nelere Dikkat Edilmeli?
- İçerik Listesi: Aloe vera, karanfil yağı, misvak gibi doğal maddelerin bulunmasına dikkat edin.
- Sertifikalar: Organik, vegan veya dermatolojik olarak test edilmiş etiketlere sahip ürünleri tercih edin.
- Kullanıcı Yorumları: Diğer kullanıcıların deneyimlerine göz atmak, doğru tercihi yapmanızı kolaylaştırır.
Sonuç
“Doğal olma” eğilimi tüketiciler tarafından bitkisel ürünlere olan talebin artmasına yol açmıştır.
Doğal ürünlere gösterilen bu ilgi sonucu bu ürünlerin güvenlik ve etkinlikleri hakkında bilgi vermek diş hekimlerinin sorumluluğu haline gelmiştir.
Buna karşılık, konuyla ilgili profesyonel bir fikir birliği olmaması nedeniyle bu oldukça zordur. Literatürde doğal ve bitkisel ürünlerle ilgili bilimsel çalışmaların azlığı, bu ürünlerle karşılaşan sağlık uzmanları için bir bilinmezlik oluşturmaktadır. Bu doğal ürünlerden bazıları geleneksel diş macunları kadar güvenli olabilirken bazıları yanlış kullanıldığında çeşitli riskler oluşturabilir.
Doğadan gelen gücü diş bakım rutininize entegre ederek hem sağlığınızı koruyabilir hem de çevreye duyarlı bir tercih yapabilirsiniz.
Bu konu ile ilgili olarak aşağıdaki yazılarıma da göz atabilirsiniz.
DİŞ MACUNU SEÇERKEN NELERE DİKKAT ETMELİYİZ?
DİŞİ HEKİMLİĞİNDE FLOR KULLANIMI
DİŞ HASSASİYETİ NEDİR? DİŞ HASSASİYETİNİ GİDERMENİN YOLLARI
AĞIZ İÇİNDE YARALAR-ALERJİK REAKSİYONLAR
BEBEK VE ÇOCUKLARDA AĞIZ VE DİŞ SAĞLIĞI
GARGARA VE AĞIZ SULARI (ağız gargarası)
Sağlıklı Günler Dileklerimle..
Diş Hekimi H. Tuncay Akdoğanlı
