Ortodontik tedavi birçok kişi tarafından dişlerdeki çapraşıklık rahatsızlık verdiği ve dişler güzel görünmediği zaman gerekli görülen bir tedavi şeklidir. Yani estetik görünüm ortodontik tedavi için öncelikli motivasyondur.
Evet, bu geçerli ve önemli bir nedendir. Düzgün sıralanmış ve parlak bir gülüşün sosyal ve profesyonel başarıya katkıda bulunduğu tartışmasız olan bir dünyada yaşıyoruz.
Böyle bir gülüşe sahip olamama öz güven eksikliğine ve mutsuzluğa neden olabilir. Birçok anne baba bunu arzu etmez.
Aslında dişlerin çapraşık veya eğik olması sağlıksız oldukları anlamına gelmez. Ancak bu durum estetik sıkıntının yanında diş veya dişlerin temizlenme zorluğu nedeniyle çürük oluşumu ve diş eti iltihabı gibi bazı problemleri de tetikleyebilir.
Kapanış (Dişlerin Birleşmesi)
Dişlerin diziliş ve duruşu hakkında kesin bir standart yoktur. Bu her insanda farklıdır.
Ayrıca yıllar geçtikçe dişlerde meydana gelen aşınmalar ve bazı alışkanlıklar (diş sıkma, diş gıcırdatma, asidik içeriği yüksek olan yiyecek ve içecekler… gibi) ile dişlerin birbiri ile olan teması bireyin hayatı boyunca değişiklik gösterebilir.
Çocuğunuzda üst ön dişlerin alt dişlerden önde olduğuna dikkat edin. (Bir kutu kapağının kutuyu örtmesi gibi) Aynı zamanda üst dişler bir miktar alt dişleri örtüler.
Panik Olmayın
Küçük bir yüzde kocaman dişler biraz enteresan bir görüntü oluşturur. Özellikle karışık dişlenme dönemi denilen hem süt hem de daimî dişlerin bir arada bulunduğu dönemlerde sanki bir problem varmış gibi hissedilebilir.
Ancak bu durum tamamen doğal ve geçici bir aşamadır. Zaman içinde dişler doğal yerlerini bulacak ve birbirleri ile olan temasları düzelecektir. Eğer bu bazı nedenlerden dolayı normal sınırlar içinde gerçekleşmezse veya sizin bir endişeniz olursa diş hekiminize danışınız.
Koruyucu Ortodontik Tedavi
Pek çok hatalı kapanışın önceden fark edilip erkenden tedavi edilmesi mümkündür.
4-5 yaşındaki çocuklara zamanında yapılan erken müdahale ile sonrasında daha pahalı ve uzun bir zaman alacak olan ileri ortodontik tedavilere gerek kalmayabilir.
Öncelikler şunlardır:
Süt dişlerinin çürük veya kaza ile erken kaybını önlemek
Erken süt dişi kaybı olduğu durumlarda alttan gelecek olan daimî dişin süreceği boşluk alanının muhafaza edilerek korunması
Sorunlu olan süt dişlerinin ve diş etlerinin tedavi edilerek korunması ve ağız sağlığının idamesi ileride olası ortodontik tedavi ihtimalini azaltacaktır.
Yer Tutucular
Süt dişleri zamanından önce kaybedildiğinde bu durum bazı sıkıntılara neden olabilir. Diş çekimi sonucu oluşan boşluğa doğru yandaki diş veya dişler kayabilir. Boşluğun olduğu alana doğru karşıt diş uzama eğilimi gösterebilir. Dolayısıyla kapanış bozuklukları görülebilir. Erken önlem alınmazsa bu durum ileride olası bir ortodontik tedavi için zemin hazırlayacaktır.
Ayrıca süt dişinin zamanından önce kaybedilmesi sonrası oluşan boşluk daralırsa, alttan gelmesi beklenen daimî diş ilerleyemeyerek gene bir kapanış bozukluğuna sebep olabilir.
Dolayısıyla diş hekiminiz bu aşamada kaybedilmiş dişin yerini korumak için yer tutucu denilen bir tedavi önerebilir. Bu genellikle arka dişler için gereken bir prosedürdür. Özellikle ön bölgelerde ve her durumda gerek olmayabilir.
Çocuğunuzun Ağzına Dikkat Edin
Ağızda çok uzun süre kalmış süt dişlerine dikkat edin. Süt dişleri gerektiğinden daha fazla süre ağızda kalırsa, sürme çabasında olan daimî dişlerin yanlardan veya farklı yerlerden çıkmasına sebep olurlar.
Kötü Alışkanlıklara Dikkat Edin
Ağza gelen bir diş nereye gittiğini bilmez. Bulunduğu ortamda en az direnç olan yol boyunca ilerler.
Sürmekte olan daimî dişlerin pozisyonlarını etkileyen bazı çevresel faktörler vardır.
Hatalı Yutkunma, alt dudağın Isırılması. tırnak yeme, parmak emme gibi bazı zararlı alışkanlıklar dişlerin yönünü ve pozisyonlarını doğrudan etkileyerek dişlerde çapraşıklığa neden olabilir.
Eğer çocuğunuzda bu tarz alışkanlıklar fark ederseniz bunu diş hekiminize bildiriniz.
Bu zararlı alışkanlıkların engellenmesine yönelik bazı müdahaleler gerekebilir. Diş Hekiminiz sizi bir pedodontist veya ortodontiste yönlendirebilir.
Aynı şekilde ağız içi ve dışı kasların dengelerindeki bozukluklar birçok ortodontik problemin nedenini oluşturur.
Dişler; dilin, dudakların ve çene kaslarının çiğneme ve yutkunma sırasında oluşturduğu kuvvetlere göre ağız içindeki yerlerini alacaktır. Bahsedilen zararlı alışkanlıklar bu dengeyi uyumu bozacaktır.
Egzersizler
Bazı egzersizler ile kasları kuvvetlendirmek ileride dişlerin muhtemel pozisyon bozukluklarını düzeltmek için gerekecek olan ortodontik tedavi olasılığını engeller.
Örneğin bir ip üzerindeki pinpon topuna üflemek dudak kaslarını geliştirirken üflemeli bir çalgı dudakları ve dili geliştirir. En yaygın alışkanlıklardan biri olan yutkunurken dili ileri itme alışkanlığı, çocuğa aynaya bakarak ve çene kaslarını kırıştırmadan yutkunmasını isteyerek önerilen bir egzersizle düzeltilebilir.
Ortodontik Tedavi Nasıl İşler?
Normal kapanışa ulaştırmak diş hekimi veya pedodontistin görevidir.
Kaybolmuş veya hatalı oluşmuş kapanışı tekrar kazandırmak ortodontistlerin görevidir.
Pedodontist ve ortodontist diş hekimi mezuniyeti sonrası bu konuda uzmanlık almış diş hekimleridir.
Ortodontist öncelikle radyografik bir seri çekim yapar, alçı dökümleri ile ağzın çalışma modelini hazırlayarak bir tedavi planı oluşturur.
Tedavinin ne kadar süreceği her hastanın durumuna göre özeldir.
Bazı durumlarda ortodontik tedavi sürecinin tamamlanması 2-3 yılı bulabilir. Çünkü dişleri hareket ettirmek için uygulanması gereken kuvvet çok ani ve yüksek olursa bu diş kökleri için zararlı olacaktır. Bu kuvvetin oldukça kontrollü bir şekilde olması gerekmektedir. Aksi halde dişlerde ve diş çevresi kemiklerde yıkım ve dişlerde sallantılar oluşabilir.
Bu faktörlerin dışında çocukların farklı büyüme hızları vardır. Ve bu önceden öngörülemez.
Çocukların tedaviye katılımları tedavi süresini etkileyen diğer önemli bir faktördür.
Ortodontik Tedavi Ne Kadar Acı Verir?
Ortodontik tedavi genelde ağrısızdır. Ancak tedavi başında braketlerin veya hareketli apareylerdeki tellerin sıkılığına bağlı olarak bir ağrı oluşabilir.
Ayrıca tel veya bantlara bağlı olarak ağız dokularında bazı yaralanmalar olabilir. Bu gibi durumlarda özel mumlarla (şekersiz sakızda olabilir) bir süreliğine (en azından ortodontiste veya diş hekimine gidene kadar) rahatlama sağlayacaktır.
Ortodontik Tedavi Hareketli Apareylerle (takıp çıkartılabilen) veya Sabit mi (braket, tel ve bantlarla) Olmalı?
Buna karar verecek olan ortodontisttir.
Hareketli apareyler veya şeffaf plak tedavileri küçük ve kısa dönem düzeltmelerde idealdir (6 ay-1 yıl).
Büyük ve uzun bir süre olarak planlanan bir tedavi için ortodontist tarafından daha fazla kontrol imkânı veren sabit (braket yapıştırmalı) tedaviler planlanır.
Çünkü tedavinin başarısı çocuğun kullanmayı hatırlayıp takmasına bağlı değildir. Söz vermiş olsada hareketli apareyler kafeteryada, evde, havuzda veya arka cepte unutulabilir.
Devamlı tamir yapmak veya apareyi yenilemek aileler için maddi bir külfet oluşturacaktır. Daha da önemlisi tedavi başarısı tehlikeye girecektir.
Şeffaf Plak Tedavisi Nedir?
Şeffaf plak tedavisi, bazı diş çapraşıklıklarının düzeltilmesi amacıyla kullanılan, geleneksel metal diş tellerine alternatif olarak geliştirilen ortodontik bir yöntemdir. Bu yöntemde, kişiye özel olarak hazırlanan şeffaf ve takılıp çıkarılabilir plaklar (aligner) kullanılır.
Şeffaf Plak Tedavisinin Özellikleri:
- Görünmezdir: Plaklar şeffaf olduğu için estetik açıdan oldukça avantajlıdır.
- Çıkarılabilir: Yemek yerken veya diş fırçalarken plaklar kolayca çıkarılabilir.
- Konforludur: Metal braketler gibi ağrı, yara veya tahrişe neden olmaz.
- Kişiye özel üretilir: Dişlerin dijital taraması yapılarak plaklar bireye özel tasarlanır.
- Aşamalı tedavi sunar: Her plak, dişleri biraz daha istenen konuma getirir ve genellikle 1-2 haftada bir değiştirilir.
Şeffat Plak Tedavisi Tedavi Süresi Ne Kadardır?
Şeffaf plak tedavisi genellikle 6 ay ile 24 ay arasında değişir. Süre, dişlerin mevcut durumu ve hastanın tedaviye uyumuyla doğru orantılıdır.
Ortodontik Tedavi Sırasında Ağız Bakımı Nasıl Olmalıdır?
Bu konu çok çok önemlidir. Detaylı bilgileri bir sonraki yazımda bulabilirsiniz. Okumanızı öneririm.
Bu konu ile ilgili olarak aşağıdaki yazılarımı da okumanızı öneririm.
- Çocuklarda diş travmaları
- Ağız bakımı nasıl olmalıdır
- Diş ipi
- Bebek ve çocuklarda ağız ve diş sağlığı
- Süt dişleri ve bu dişleri etkileyen kötü alışkanlıklar
- Çocuklarda diş eti hastalıkları
- Gargara ve ağız suları (ağız gargarası)
- Bebeklerde diş çıkarma dönemleri
- Diş hekimliğinde flor kullanımı
- Diş çürüğü nedir
- Aft nedir ve nasıl geçer
- Süt dişi çekimi
- Çocuklarda diş ağrısına iyi gelen yöntemler
Sağlıklı Günler Dilerim..
Diş Hekimi H.Tuncay Akdoğanlı
