Diş eti sağlığı, genel ağız ve diş sağlığının temel taşlarından biridir. Sağlıklı diş etleri, yalnızca estetik bir gülümseme sağlamaz; aynı zamanda diş kaybı, ağız kokusu ve sistemik problemlerinin önlenmesinde kritik rol oynar. Günlük hayatın stresi, yetersiz ağız bakımı, yanlış beslenme veya bazı hastalıklar diş eti sorunlarına yol açabilir. Peki, diş etine ne iyi gelir?
Bu makalede diş eti problemlerinin nedenlerini, doğal beslenmenin önemini, medikal müdahaleleri ve günlük bakım önerilerini anlatmayı amaçlıyorum.
Diş Eti Problemlerinin Başlıca Nedenleri
Diş etine neyin iyi geldiğini anlamak için önce problem yaratan temel etkenleri bilmenizi isterim.
1. Yetersiz Ağız Hijyeni
Dişleri düzenli ve doğru şekilde fırçalamamak, diş ipi ve ara yüz fırçası kullanmamak plak birikimine neden olur. Bu plaklar zamanla diş eti kanaması ve diş eti şişliği ile karakterize olan diş eti iltihabını tetikler.
Plak (diş kiri) nedir?
Plak (bakteriyel plak veya diş kiri), yemeklerden sonra özellikle diş eti çizgisi üzerinde oluşmaya başlayan, yapışkan, sarımtırak beyazımsı renkte, çok dikkatli bakılmadıkça görülemeyen, yumuşak bir eklentidir. Dilimiz bu pütürlü yapıyı kolaylıkla fark edebilir. Tırnağımız ile veya çok ince bir kürdanla hafifçe diş etlerimizin altına inip bir hat boyunca sürttüğümüzde kürdanın veya tırnağımızın üzerinde yumuşak sarımtırak bir eklentinin biriktiğini izleyebiliriz. Örneğin bu eklentiyi alıp bir mikroskobun içine koyup baksak içinde milyonlarca bakteri olduğu görülür. Diş çürüğüne neden olan, diş eti iltihabına sebep olan ve zamanla tükürüğümüz içinden kalsiyumu çekip plağı sertleştirip diş taşı dediğimiz sert birikintileri oluşturan plak (diş kiri) dediğimiz, çok da masum olmayan bu yapıdır.
2. Beslenme Alışkanlıkları
Dengesiz beslenme, C vitamini eksikliği, yüksek şeker tüketimi (karbonhidrat ağırlıklı) ve asitli içecekler diş etlerinin zayıflamasına neden olabilir.
Diş eti iltihaplarının diğer bir nedeni yetersiz beslenmedir. Özellikle B ve C vitamini eksikliğinde diş eti iltihabı sonucu diş eti şişmesine ve kanamalara neden olabilir. C vitamini hem dişlerin hem de diş etlerinin bakım ve onarımında oldukça önemli bir role sahiptir.
3. Sigara Kullanımı
Türkiye’de yaygın olan sigara alışkanlığı, diş eti dokusuna en çok zarar veren etkenlerden biridir. Kan dolaşımını azaltarak iyileşmeyi yavaşlatır. Ayrıca gene yapılan araştırmalarda sigara içen kişilerde, içmeyenler oranla daha fazla plak (diş kiri) oluştuğu bildirilmiştir.
4. Stres ve Hormonal Değişiklikler
Özellikle kadınlarda hamilelik, regl ve menopoz dönemlerinde diş etleri hassasiyet gösterebilir.
Ergenlik, hamilelik ve menopoz dönemlerinde meydana gelen hormonal değişimler kişilerin savunma yanıtlarını da değiştirerek dişeti hastalıkları açısından olumsuz bir etki gösterdiği bilinmektedir.
5. Diş Taşı Birikimi
Düzenli diş taşı temizliği yapılmadığında diş etleri zamanla çekilmeye ve kanamaya başlar. Diş taşı birikim miktarı kişiden kişiye değişen bir durumdur.
Diş taşı oluşumu ağız bakımı yetersiz olan olan kişilerde, sigara ve alkol kullanımı ile artabilir. Dengesiz beslenme, bazı hastalıklar ve kullanılan bazı ilaçlar, tükürüğün yapısı ve kalitesi diş taşı oluşumuna zemin hazırlayabilir. Ayrıca yeteri kadar katı besin tüketilmemesi veya normalden fazla karbonhidrat ve şeker tüketmek diş taşı miktarını artırabilir.
6. Bazı Hastalıkların Sonucu Olarak Oluşan Diş Eti Problemleri
Vücudumuzda oluşan bazı sistemik hastalıklar diş etlerinde bulgu vererek bazı sıkıntılar oluşturabilir.
Kan Hastalıkları (Anemi, Trombositopeni, Nötropeni, Lösemi)
Endokrin Sistem Hastalıkları (Diyabet, Tiroid hastalıkları)
Kardiyovasküler Hastalıklar (Ateroskleroz hastalıklar, Hipertansiyon)
Gastrointestinal Hastalıklar (Crohn, Ülseratif kolit)
Otoimmün ve Bağışıklık Sistemi Hastalıkları (Romatoid Artrit, Sjögren , Lupus, Behçet Hastalığı)
Metabolik Sistem Hastalıkları (Obezite, Osteoporoz)
Genetik Hastalıklar (Down Sendromu)
İlaçların Yan Etkileri (Kemoterapi, Kalsiyum kanal blokerleri, siklosporin..)
Diş Etine Ne İyi Gelir?
Aşağıdaki yöntemler, günlük hayatta kolayca uygulanabilir ve diş etlerinizi güçlendirmeye yardımcı olur. Ancak unutmayın ki ciddi bir iltihap, sürekli kanama, şişlik veya en fazla 3 haftadır iyileşmeyen bir yara varsa mutlaka bir diş hekimine başvurulmalıdır.
1. Düzenli ve Doğru Diş Fırçalama
Diş eti sağlığının temeli doğru fırçalamadır.
- Orta sertlikte bir fırça tercih edilmeli
- Fırça 45 derece açıyla diş etine doğru tutulmalı
- En az 2 dakika boyunca nazik hareketlerle fırçalanmalı
Aşırı sert fırçalama, diş eti çekilmesine yol açabilir. Özellikle Türk toplumunda “temiz olması için, sert fırçalamak gerekir” algısı yaygındır; bu yanlış bir bilgidir.
2. Diş İpi ve Ara Yüz Fırçası Kullanımı
Türk kültüründe çok yaygın olmasa da diş ipi ve ara yüz fırçası kullanımı diş eti sağlığının olmazsa olmazıdır. Dişlerin arasında biriken plakları temizleyerek hem potansiyel iltihabı hem de kötü kokuyu önler.
3. Diş Taşı Temizliği
Kişinin durumuna göre belirli zaman aralıklarıyla bir diş hekimi ziyareti ile diş taşı temizliği yapılması diş eti sağlığı açısından büyük önem taşır.
Diş taşı temizliğini evde kendi kendinize yapmanız mümkün değildir. Diş taşlarını kişi kendisi temizleyemez. Bunu sadece diş hekimiz yapabilir.
Diş taşlarının mevcut miktarına göre diş hekiminiz uygun temizleme yöntemini uygulayacaktır. Bazen basit bir şekilde diş taşları kaldırılabilir ancak uzun süre temizlenmemiş ve yerleşmiş bazı diş taşlarının temizlenebilmesi için diş hassasiyetinize bağlı olarak anestetik uygulamalar da yapılabilir.
3. Antiseptik Gargara Kullanımı
Klorheksidin veya benzeri antiseptik içeren gargaralar bakterileri yok eder ve diş etlerini güçlendirir. Günlük kullanım için ise bitkisel veya alkolsüz gargaralar tercih edilebilir.
Ağız sağlığı ve ağız bakım alışkanlığı yeterli olan kişilerin ek olarak gargara kullanmalarının ekstra olumlu bir yönü yoktur.
Gerekli durumlarda problemin etkenine göre uygun gargaralar ve ağız bakım suları, çok uzun süre olmayacak şekilde diş hekiminizin önerisi ile kullanılabilir.
Tuzlu Su ile Gargara
Evde uygulanan en eski ve etkili yöntemlerden biridir.
- 1 bardak ılık suya 1 çay kaşığı tuz
- Günde 2 kez gargara
Tuzlu su, iltihabı azaltır ve ağız içindeki mikropların temizlenmesine yardımcı olur.
Yüksek tansiyonu olan kişiler dikkatli kullanmalıdır.
4. Diş Etine Ne İyi Gelir Konusunda Ek Takviyeler
C vitamini alımını artırmak
C Vitamini eksikliği diş eti kanamasını artırır.
Probiyotik Kullanımı
Bağırsak sağlığının ağız sağlığıyla ilişkisi bilimsel olarak kanıtlanmıştır. Yoğurt ve kefir gibi probiyotik kaynakları ağız florasını destekler.
Bol Su Tüketmek
Ağız kuruluğu diş eti sağlığını olumsuz etkiler. Su, ağız içindeki tükürük dengesini korur ve bakterilerin çoğalmasını engeller.
Omega-3 Takviyeleri
Balık yağı ve ceviz gibi omega-3 kaynakları anti-inflamatuar etkiye sahiptir. Bu da diş eti iltihabını azaltmaya yardımcı olur.
D Vitamini Seviyesi
D vitamini eksikliği bağışıklığı düşürerek diş eti iltihabını artırabilir. Güneşlenmek ve D vitamini açısından zengin besinler tüketmek faydalıdır.
6. Şekerli ve Asitli Gıdalardan Uzak Durmak
Asitli içecekler (özellikle kola ve enerji içecekleri) diş minesi kadar diş etlerini de zayıflatır. Şekerli yiyecekler ise plak oluşumunu hızlandırır.
7. Sigara ve Alkolü Azaltmak
Sigara, diş eti hastalıklarının başlıca sebeplerindendir. Alkol de benzer şekilde ağız içi kuruluğu ve bakteri artışına yol açar.
8. Düzenli Diş Hekimi Kontrollerinin Aksatılmaması
Diş etine ne iyi gelir? sorusuna verilebilecek cevaplardan biri de bu kontrollerin öneminin bilinmesidir.
9. Ağız Duşu
Ağız duşu, tazyikli bir su basıncıyla dişlerin arasını temizleyerek plak ve yemek artıklarını etkili bir şekilde uzaklaştırır. Özellikle diş ipi kullanmakta zorlananlar için hiç değilse bir fayda sağlar.
Tazyikli bir şekilde püskürtülen su sayesinde braketlerin arası ve diş eti cebi temizlenebilir.
Ağız duşu kullanırken dudaklarınız kapalı olmalıdır. Aksi halde suyun basıncı yüksek olduğu için her yere sıçrayabilir.
10. Diş Etini Güçlendiren Besin Kaynakları
Diş etlerinin sağlıklı ve güçlü olması için doğru besinleri tüketmek çok önemlidir.
🥦 C Vitamini Kaynağı Besinler
C vitamini, diş eti dokusunu güçlendirir ve kanamayı önler.
- Portakal, mandalina, limon
- Kivi, çilek
- Kırmızı ve yeşil biber
- Brokoli, maydanoz
🥛 Kalsiyum İçeren Besinler
Diş ve diş eti yapısının sağlam kalmasına yardımcı olur.
- Süt, yoğurt, peynir
- Badem
- Susam, tahin
- Koyu yeşil yapraklı sebzeler
🐟 Omega-3 Yağ Asitleri
Diş eti iltihabını azaltır.
- Somon, sardalya, uskumru
- Ceviz
- Chia tohumu, keten tohumu
🥕 Lifli ve Sert Sebze-Meyveler
Çiğnenirken diş etlerini uyarır ve kan dolaşımını artırır.
- Elma
- Havuç
- Salatalık
- Kereviz
🍵 Antioksidan İçeren Besinler
Ağız içindeki bakterilerle savaşır.
- Yeşil çay
- Nar
- Yaban mersini
💧 Bol Su
Ağız içini temizler, bakterilerin çoğalmasını önler.
Diş Eti Problemlerinin Belirtileri
Aşağıdaki belirtiler diş eti hastalığının işareti olabilir:
- Diş eti kanaması
- Kötü ağız kokusu
- Diş etinde şişlik ve kızarıklık
- Dişlerde sallanma hissi
- Diş eti çekilmesi
Bu belirtiler uzun süre devam ediyorsa uzman bir diş hekimine başvurulması şarttır.
Diş Eti Kanaması Ne Zaman Ciddiye Alınmalı?
Dişeti kanaması, genellikle diş eti hastalıklarının bir belirtisi olsa da bazen sistemik sağlık sorunlarından da kaynaklanıyor olabilir. Dişeti kanamasının nedenlerini doğru şekilde belirleyip, gerekli tedavi yöntemlerine başvurmak, ağız sağlığınızın korunmasında kritik bir adımdır.
Düzenli diş fırçalama, sağlıklı beslenme, diş hekimi kontrolleri ve diş fırçası, diş ipi ve ara yüz fırçası ile yapılan etkin ve doğru ağız bakımı, dişeti kanamasını önlemek için en etkili korunma yollarıdır.
Tüm bunlara rağmen geçmeyen veya kendiliğinden oluşan diş eti kanaması şikâyetiniz varsa, bir diş hekimiyle görüşerek tedaviye başlamak, uzun vadede sağlıklı bir ağız yapısına sahip olmanıza yardımcı olacaktır.
Diş Eti Kanamasına Ne İyi Gelir?
Sağlıklı diş eti normalde kanamaz. Akut travmalar dışında diş eti kanaması her zaman diş eti hastalığının varlığına işaret eder. Eğer ara sıra diş eti kanaması problemi yaşıyorsanız bu durumun nedeni gündelik olarak yaptığınız basit hatalar olabilir. Örneğin sert fırçalama, düzensiz ağız bakımı, diş ipi kullanmama gibi.
Basit durumlarda bu yanlış alışkanlıklar engellenip, yetersiz olan ağız bakımı diş ipi ve ara yüz fırçası kullanımı da eklenerek, etkin bir hale getirilirse, diş hekimine gitmeden diş eti kanaması ortadan kalkabilir. Evde tedavi ancak yeterli ağız bakımı ile gerçekleşir. Ağız gargaraları bile diş hekimi kontrolünde kullanılmalıdır. Çünkü var olan durumu maskeleyip, diş doktoruna gidiş süresini uzatabilir. Bu da tedavi açısından bir dezavantaj oluşturur.
Sonuç: Diş Etine Ne İyi Gelir?
Diş eti sağlığını korumak düzenli ağız bakımı, doğru beslenme ve zararlı alışkanlıklardan uzak durmakla mümkündür. Evde uygulanabilecek doğal yöntemler kısa vadede rahatlatıcı etki göstersede kalıcı çözüm için düzenli diş hekimi kontrolü önemlidir.
Aşağıdaki konu başlıklarına tıklayarak bu konu hakkında daha fazla bilgi edinebilirsiniz.
Sağlıklı Günler Dilerim.
Diş Hekimi H. Tuncay Akdoğanlı
